ఆయుర్వేదంలో ’బూరుగు చెట్టు‘ ప్రయోజనాలెన్నో

బంబకేసి కుటుంబానికి చెందిన బూరుగు శాస్త్రీయనామం బంబక్స్ సిబా(Bombax Ceiba) లిన్నెయస్. ఇది సుమారు 20 మీటర్ల ఎత్తు వరకూ పెరిగే వృక్షం. కాండంపై బొడిపెల వంటి ముండ్లుంటాయి. బెరడు ఎర్రగా ఉంటుంది. పత్రాలు కణుపుకు ఒకటి చొప్పున హస్తాకార సంయుక్తం. పత్రకాలు దీర్ఘచతురస్రాకారంలో 5-7 వరకూ ఉంటాయి. పష్పించే ముందు పత్రాలన్నీ రాలిపోతాయి. పుష్పాలు పెద్దవిగా, అందంగా, ఎర్రగా ఉంటాయి. ఆకర్షణపత్రాలు దళసరిగా ఉంటాయి. ఫలాలు అండాకారంలో ఉండి దూది కలిగిన విత్తనాలతో ఉంటాయి. బూరుగు చెట్టు పుష్పాలు, ఫలాలు  ఫిబ్రవరి-మే మాసాలలో లభిస్తాయి. ఈ మొక్క ఆంధ్రప్రదేశ్ అంతటా అరణ్యాలన్నింటిలోను పెరుగుతుంది.

బూరుగు ఉపయోగాలు

ఈ మొక్క జిగురు, బెరడు, వేరు, పత్రాలు వైద్యపరంగా ఉపయోగపడతాయి. ఈ మొక్కలో బీటా-సైటోస్టీరాల్, గ్లైకొసైడ్, హెంట్రియాకాంటీన్, హిక్సాకొసనాల్, టోకోఫెరాల్ వంటి అనేక రసాయనాలు ఉన్నాయి. ఈ మొక్క నుంచి తయారుచేసిన శల్మాలి చూర్ణాన్ని గాయాలు, కురుపులపైన వేస్తే త్వరగా మానుతాయి. జిగురు నీళ్ళ విరేచనాలు, జిగట విరేచనాలు, తెల్లబట్ట తగ్గడానికి ఉపయోగపడుతుంది. పత్రాల రసం చర్మవ్యాధులను నివారిస్తుంది. లేత పుష్పాలను ఎండబెట్టి చూర్ణాన్ని చేసి లోనికి తీసుకుంటే మూత్రపిండాలలోని రాళ్ళు కరిగిపోతాయి. వేర్లు మలబద్ధకాన్ని తగ్గిస్తాయి, మూత్రాన్ని జారీచేస్తాయి. లైంగికశక్తిని పెంచుతాయి. ముండ్లను పాలతో నూరి మొటిమలపై పూస్తే అవి పోతాయి. ముఖానికి వర్ఛస్సు పెరుగుతుంది.



కఫాన్ని పెంచుతుంది. మశూచి, చిగుళ్ళ నుంచి రక్తస్రావం, పంటిపోటు, నోటిలో పుండ్లు మొదలైనవి తగ్గుతాయి. శుక్రనష్టాన్ని నివారిస్తుంది.  బెరడు పేస్టును చర్మవ్యాధుల నివారణలో ఉపయోగిస్తారు. పత్రాలను నీటితో నూరి వాపులపై పూస్తే అవి తగ్గుతాయి. వేరు కషాయాన్ని వాడితే మూత్ర సంబంధ వ్యాధులు నివారణ అవుతాయి. జిగురు విరోచనాలను తగ్గిస్తుంది. జిగురును పటికబెల్లంతో కలిపి తీసుకుంటే విరోచనాలు కడతాయి.  లేత పుష్పాలను నెయ్యిలో వేయించి, సమపాళ్ళలో పంచదారను కలుపుకుని ఉదయం తీసుకుంటే స్త్రీలలో తెల్లబట్ట తగ్గుతుంది.